لیلا مرگنآتش سوزی در جنگل‌های زاگرس و تخریب اراضی جنگلی به وسیله‌ای تبدیل شده تا سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در سفر اخیر هیات دولت پیشنهاد دهد اراضی تخریب شده در اثر آتش سوزی، به منظور توسعه باغات دیم به این سازمان واگذار شود. این پیشنهاد به صورتجلسه‌ای تبدیل شده که تصویر آن در گروه‌های مجازی دست به دست می‌چرخد. اما مدیر کل دفتر استعدادیابی و بهره‌برداری از منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها به صراحت مخالفت سازمان متبوعش درباره مفاد این صورتجلسه را اعلام می‌کند.
ابتدای مرداد ماه امسال، هیات دولت به استان کردستان سفر کرد. اما این سفر برای جنگل‌های زاگرس پیامدهای خوشی را در پی نداشت. زیرا وزیر جهاد کشاورزی در این سفر به توسعه باغات دیم در کردستان و کشت گونه‌های مثمر در عرصه‌های جنگلی زاگرس تاکید کرده و گروهی در تلاشند تا تصمیم وزیر را اجرایی کنند.
حل مشکلات معیشتی مردم از طریق کشاورزی همواره راهکاری است که مسئولان استان‌های غربی کشور به آن تکیه می‌کنند. از سوی دیگر وابستگی معیشت مردم به منابع طبیعی، سبب شده روز به روز وضعیت جنگل‌های زاگرس رو به وخامت گذارد. تقریبا در تمام سفرهای استانی، وزرای جهاد کشاورزی تاکید می‌کنند که کشت در اراضی شیب‌دار برای حل مشکل اشتغال مردم غرب کشور، باید در دستور کار قرار گیرد. اما آیا اتخاذ چنین تصمیمی برای رفاه مردم غرب کشور منطقی است؟ در شرایطی که گرد و غبار نفس مردم 21 استان کشور را بند آورده آیا صحیح است که هجوم بخش کشاورزی به عرصه‌های طبیعی مناطق غرب کشور افزایش یابد. از سوی دیگر تاثیر گرد و غبار در کاهش عملکرد و راندمان بخش کشاورزی در تحقیقاتی که اخیرا توسط دانشگاه‌ها و محققان وابسته به وزارت جهاد کشاورزی انجام شده، به اثبات رسیده‌است، در چنین شرایطی آیا مجاز هستیم باغات را در مناطقی که به شدت از گرد و غبار تاثیر می‌پذیرند توسعه دهیم؟
باید گفت جدیدترین پیشنهادات سازمان جهاد کشاورزی کردستان برای جنگل‌های این استان، پیشنهادی بسیار خطرناک است. جنگل‌های زاگرس دیگر تاب و تحمل فشارهای جدید را ندارد. در بند «2» صورتجلسه‌ای که در تاریخ 13 مرداد ماه تنظیم می‌شود، آمده‌است: «با عنایت به وجود اراضی تخریب شده در داخل جنگل‌های استان و به منظور بهره‌برداری بهینه از این اراضی و بازسازی آن با گونه‌های مثمر، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور دستورالعمل چگونگی واگذاری اراضی تخریب شده و محاط در جنگل را به سازمان جهاد کشاورزی اعلام نماید». در بند سوم این صورتجلسه نیز ذکر شده «سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به منظور بهره‌برداری بهینه از اراضی و در راستای بازسازی جنگل‌ها و مراتع تخریب شده، تسهیلات لازم را برای واگذاری زمین به افرادی که قبلا سابقه تصرف و تخریب دارند، فراهم نماید».
بر اساس این صورتجلسه، مجوزی قانونی برای تصرف بیشتر اراضی جنگلی برای خاطیان فراهم می‌شود. از سوی دیگر سازمان جنگل‌ها به سوی تقسیم و واگذاری اراضی جنگلی سوق داده می‌شود. این در حالی است که بر اساس قانون و شرح وظایفی که برای سازمان جنگل‌ها تعریف شده، این سازمان باید حافظ منابع طبیعی کشور باشد. با این وجود دفتر استعدادیابی سازمان جنگل‌ها، با توجه به نیاز روز افزون جامعه، سالانه اقدام به شناسایی اراضی مستعد کشاورزی کرده و بخشی از این اراضی را برای توسعه کشاورزی به سازمان‌های جهاد کشاورزی واگذار می‌کند. اما گویا اشتهای کشاورزی، پایان ناپذیر است!
این صورتجلسه رسما وظایف ذاتی سازمان جنگل‌ها را تحت الشعاع قرار می‌دهد. البته منوچهر سرداری، مدیر کل دفتر استعداد یابی و بهره‌برداری از منابع طبیعی تاکید می‌کند: این صورتجلسه اجرایی نخواهد شد و انشاء الله چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
وی می‌گوید: این صورتجلسه بر اساس یکسری برداشت‌های نادرست تنظیم شده و شاید برداشت دقیقی از آن نداشته باشند. سازمان جنگل‌ها حتی اراضی مستثنیات مردم را که درون جنگل است، تملک کرده و به جای آن معوض می‌دهد. این اراضی با پول و اعتبارات دولتی خریداری می‌شوند و چنین برنامه‌هایی جزء سیاست‌های اصلی سازمان جنگل‌ها است. بنابراین به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم چنین اتفاقی بیافتد.
وی اضافه می‌کند: مطمئن باشید سازمان جنگل‌ها با این رویکرد موافق نیست و این اجازه را نخواهد داد.
اگرچه مطالعات دقیقی درباره وضعیت راندمان آب و یا حتی بازدهی باغات احداث شده روی اراضی شیب‌دار انجام نشده‌است، اما اطلاعات غیر رسمی حاکی از آن است که توسعه باغات در اراضی شیب‌دار استان چهار محال و بختیاری به هیچ وجه اقتصادی نبوده و مصرف آب در این استان را به شدت افزایش داده است. در نتیجه حق‌آبه مردم پایین دست و نقاط مرکزی ایران کاهش یافته و زاینده رود از یک رودخانه دائمی به رودی فصلی تبدیل شده‌است. همچنین ایران در کمربند خشک دنیا واقع شده، بنابراین توسعه بیش از حد کشاورزی در کشور با هیچ منطقی سازگار نیست. به ویژه ایجاد باغات میوه که نیاز به منابع آبی پایدار و دائمی دارند. در شرایط اقلیمی ایران که کشت، مبتنی بر استفاده از منابع آب زیرزمینی است (حتی در استان‌های غربی کشور)، ایجاد باغ با ریسک بزرگی در سرمایه‌گذاری همراه است. زیرا با خشک شدن منابع آبی، کل سرمایه‌گذاری انجام شده در منطقه نیز نابود خواهد شد. اما اگر به جای باغ، کشت‌های یکساله جایگزین شود، با کاهش بارش‌ها، می‌توان زمین‌های کشاورزی را تبدیل به آیش کرد و در فصل مناسب مجددا اقدام به کاشت محصول کرد.
اما اراضی شیب‌دار، محل مناسبی برای کشت‌های یکساله نیستند، زیرا کشت‌های یکساله نیاز به شخم و شیار دارند. بنابراین وزارت جهاد کشاورزی با دادن آدرس غلط و به بهانه کشت گونه‌های مثمر، مردم محلی را وارد عرصه‌ای می‌کند که نه تنها گره‌ای از مشکلات معیشتی آنها باز نمی‌کند، بلکه آنها را تبدیل به بدهکاران بانکی کرده و اندک ثروت آنها را هم به باد می‌دهد. ایجاد باغاتی با بازدهی کم، نه به صلاح منابع آبی کشور است و نه توجیه اقتصادی دارد. اما هنوز از سوی متولیان بخش کشاورزی به عنوان نسخه‌ای علاج بخش برای حل مشکل معیشتی مردم غرب کشور تجویز می‌شود. اما این روند جنگل‌های زاگرس را برای همیشه از تاریخ ایران حذف می‌کند.
منبع: زیست بوم
ثبت دیدگاه