امین عزیزی
آموزش محیطزیست یک فرایند یادگیری است که دانش و آگاهی مردم در مورد محیطزیست و چالشهای همراه را افزایش میدهد . مسلما توسعه‌ی مهارتها و تخصص لازم برای مقابله با چالشها، و پرورش نگرشها، انگیزهها و تعهدات؛ به تصمیمگیری آگاهانه و اقدام مسئولانه منجر میگردد. همچنین آموزش در باره‌ی محیطزیست به همه‌ی شهروندان، به ایجاد جوامعی سالمتر و محیطزیست پایدار و از لحاظ اقتصادی مرفه کمک خواهد کرد.
ریشههای آموزش زیستمحیطی به اوایل قرن 18 ، یعنی زمانی که ژان ژاک روسو بر اهمیت آموزش و پرورش در مورد محیطزیست در امیل تاکید کرد، بر میگردد. و نیز چند دهه بعد، لویی اگسیز Agassiz، طبیعتشناس سوئیسی ، با تکرار فلسفه‌ی روسو دانشآموزان را تشویق به مطالعه‌ی طبیعت نمود. این دو تن از علمای با نفوذ، در پایهریزی یک برنامه‌ی لازم جهت آموزشهای زیستمحیطی، در طول سه قرن، نقش مهمی ایفا نمودند.
در سطح بینالمللی نیز، آموزش محیطزیست به رسمیت شناخته شده‌است. در کنفرانس سازمان ملل در مورد محیطزیست که در استکهلم سوئد، در سال 1972 برگزار شد، اعلام گردید که آموزشهای زیستمحیطی باید به عنوان یک ابزار برای رسیدگی به مشکلات محیطزیست جهانی استفاده شود. سازمان ملل متحد تصویب سه اعلامیه‌ی مهم در باره آموزشهای زیستمحیطی را هدایت کرده است.
اعلامیه‌ی استکهلم 05-16 ژوئن، 1972 – اعلامیه‌ی بلگراد 13-22 اکتبر، 1975 – اعلامیه‌ی تفلیس 14-26 اکتبر، 1977
آموزش محیطزیست بر اصول زیر متمرکز است :
آگاهی و حساسیت در مورد محیطزیست و چالشهای زیستمحیطی
دانش و درک در مورد محیطزیست و چالشهای زیستمحیطی
نگرش نگرانی در باره محیطزیست و کمک به حفظ کیفیت آن
مهارت برای کاهش مشکلات زیستمحیطی
شرکت در برنامههای زیستمحیطی.
اما مهمترین و کاراترین راهکار در آموزش زیستمحیطی، ارتباط مستقیمی به آموزش و پرورش دارد. اولین بار در روز زمین در تاریخ 22 آوریل 1970 – در آمریکا، پرزیدنت نیکسون با ابلاغ قانون آموزش در مورد مسائل زیستمحیطی درآموزش و پرورش ملی ، راه را برای جنبش آموزشهای زیستمحیطی مدرن هموار کرد. بعدا در همان سال، ترکیب آموزشهای زیستمحیطی در مدرسه به تصویب رسید. پس از آن، در سال 1971، انجمن ملی آموزش محیطزیست به منظور بهبود سواد زیستمحیطی با ارائه‌ی منابع به معلمان و برنامههای ترویج آموزش محیطزیست ایجاد شد.
باید آموزش محیطزیست در مدارس جزو برنامه‌ی درسی در نظر گرفتهشود. در سطح مدارس، از ابتدایی تا پایان متوسطه،آموزشهای زیستمحیطی میتواند به صورت برنامه‌ی درسی در موضوعاتی مانند غنیسازی علوم، سفرهای میدانی، پروژههای خدمات اجتماعی و مشارکت در فعالیتهای زیستمحیطی در فضای باز انجام گیرد. سیاست کمک به مدارس در توسعه و بهبود برنامههای آموزش زیستمحیطی سبب درک عمیق کودکان و دیگر یادگیرندگان، از محیطزیست میگردد.
مدارس سبز، و یا ارتقاء تسهیلات سبز ، یکی دیگر از عناصر اصلی سیاستهای آموزش محیطزیست میباشد. هزینه‌ی امکانات مدرسه‌ی سبز به طور متوسط، کمتر از 2 درصد بیشتر از ایجاد یک مدرسه سنتی است، اما بازگشت سرمایه از این ساختمان به صورت انرژی کارآمد در تنها چند سال جبران میشود.
آموزش محیطزیست به طرح درس در کلاس محدود نمیشود. از راههای متعددی دانشآموزان میتوانند در مورد محیطی که در آن زندگی میکنند یاد بگیرند. محیطزیست، موضوعی است که به راحتی و به آسانی قابل دسترس است. از درسهای تجربی در حیاط مدرسه تا سفر به پارکها، و شرکت در جشن روز زمین و یا شرکت در مناسبتهای زیستمحیطی، راه بسیار خوبی برای آموزشهای زیستمحیطی است. از موثرترین راههای آموزش زیستمحیطی، ترویج یک رویکرد جامع با استفاده از شیوههای پایدار در کلاس درس و مدرسه که موجب درگیر شدن و تشویق دانشآموزان و والدین و انتقال خودبه‌خودی آموزشهای زیستمحیطی به محیط خانه و خانواده است.
بدیهی است فقدان آموزش جدی و برنامه‌ریزی شده مسائل زیستمحیطی در مدارس، از بزرگترین فجایع برای هر کشوری است. هر چند در ایران هم چند سالی است تلاشهایی جهت آموزش در مورد محیطزیست چه در مدارس و چه در سطح جامعه آغاز گردیده اما هنوز راه درازی در پیش است تا بتوان طی فرایندی هدفمند موجب تشویق و درگیرشدن دانشآموزان و والدین آنها با مسائل زیستمحیطی و فراگیر شدن آموزش در سطح جامعه گردید.
ثبت دیدگاه