زاهد سلیمی
یکی از افکار مخربی که در ذهن بعضی افراد رسوب‌کرده، این است که هر آنچه در محیط‌زیست وجود دارد متعلق به انسان است و انسان مالک آن است و بدتر از آن اینکه انسان‌ها می‌توانند هرگونه که بخواهند از محیط‌زیست استفاده کرده و از این راه به آن آسیب می‌رسانند. این عقیده نادرست ناشی از آن است که انسان‌ها محیط‌زیست را ازخودبیگانه فرض می‌کنند و با آن به‌عنوان کالای مصرفی برخورد می‌کنند.
اجتماعی شدن فرزندان، درونی شدن ارزش‌ها و هنجارها توسط والدین، فرهنگ عمومی، در سیستم آموزش‌وپرورش انجام می‌گیرد و در دنیای مدرن نقش پررنگ‌تری را در این زمینه به آموزش‌وپرورش داده‌اند؛ اما با توجه به وضعیت موجود آموزش رسمی، می‌توانیم بگویم که سهم بیشتر اجتماعی کردن انسان‌ها کماکان بر عهده خانواده و فرهنگ عمومی است.
جایگاه ضعیف فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست
شکی نیست که احترام و حفظ محیط‌زیست یک شناخت است و برای اینکه به‌صورت پایدار درآید و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود، لازم است در ضمن اجتماعی کردن فرزندان، در سیستم شناختی آن‌ها قرار گیرد، یعنی به‌عنوان یک ارزش در آن‌ها درونی شود؛ اما مشکلی که وجود دارد این است که در فرهنگ ما نیز اهمیت حفاظت از محیط‌زیست جایگاهی ضعیف دارد؛ لذا از اولویت‌های حفظ محیط‌زیست تغییر در نگرش مردم نسبت به محیط‌زیست است و به عبارتی فرهنگ‌سازی است. تغییر در نگرش مردم احتیاج به کار درازمدت و مستمر دارد. باید کاری کرد که حفظ و احترام به محیط‌زیست جزئی از شخصیت افراد شود.
لازم است که برای مردم روشن شود که انسان‌ها نیز جزئی از محیط‌زیست هستند و با آن بیگانه نیستند و دریک ارتباط تنگاتنگ و پیچیده با محیط‌زیست قرار دارند و مالک آن نیستند و در صورت آسیب رسانیدن به محیط‌زیست، عواقب آن گریبان همه را خواهد گرفت. اگر بتوانیم مردم را به درک از محیط‌زیست و احترام به آن قانع کنیم آن‌ها مسئولانه با آن برخوردمی کنند.
اگر نگرش مالک بودن را به نگرش حافظ بودن محیط‌زیست در افراد تغیر دهیم علاوه بر اینکه افراد به تخریب محیط‌زیست روی نمی‌آورند بلکه می‌توان از مشارکت آن‌ها برای حفظ محیط‌زیست بهره جست.
همان‌طور که ذکر شد این به یک کار فرهنگی نیاز دارد که لازمه‌ی آن کار ظریف، جذاب و خلاق است. اگر بتوانیم با روش‌های ساده و روان و قابل‌فهم برای مردم عادی، توجه مردم را به محیط‌زیست جلب کنیم، مشارکت آن‌ها نیز تسهیل خواهد شد.
این مطلب در شماره هشتم (خرداد 1395) ماهنامه چیا به چاپ رسیده است.
ثبت دیدگاه