سخن چیا (10)

هر دم از این باغ بری می رسد!
تضمین پایداری محیط‌زیست در حالی به‌عنوان آرمان هفتم توسعه هزاره قرار گرفت که بشر در این زمینه سیر قهقرایی خود را سپری می‌کرد. بیانیه هزاره در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۰، توسط ۱۸۹ کشور پذیرفته‌شده و ۱۴۷ نفر از سران سیاسی آن را امضا کرده‌اند که ایران نیز یکی از آن‌ها بوده است. نگاهی گذرا به رخدادهای زیست‌محیطی در ایران به‌آسانی نشانگر لطماتی است که مدیریت ناصحیح بر پیکره طبیعت وارد آورده است. بحران آب، مسئله ریز گردها، آتش‌سوزی و تخریب و تغیر کاربری مناطق جنگلی، کاهش محسوس تنوع زیستی، خشک شدن تالاب‌ها و … تنها بخشی از زخم‌های طبیعت در ایران است.
اخیراً تالاب‌ها بیشترین توجه را نسبت به خود جلب کرده‌اند زیرا اثر مهمی روی تهیه و کنترل کیفیت آب‌دارند که با جذب آلودگی آب آن‌ها را پالایش می‌کنند بدین ترتیب که با عبور آب ناشی از جریانات سطحی از تالاب‌ها، پوشش گیاهی و بافت اسفنجی بخشی از آلودگی آب را جذب نموده که تا حدی در پالایش آب مؤثر است. تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش خسارات ناشی از سیلاب به‌ویژه در پایین‌دست و تنوع بالای زیستی ازجمله دیگر فواید تالاب‌ها می‌باشد. تالاب‌ها در معیشت پایدار ساکنین اطراف آن نیز بسیار مؤثر بوده و صدها نفر مستقیماً به‌واسطه وجود تالاب‌ها گذران زندگی می‌نمایند. کارنامه مدیران در حفظ و بقای تالاب‌ها در سالیان اخیر نیز به‌شدت منفی بوده و هرروز تالابی دیگر محکوم‌به خشک شدن می‌گردد.
تالاب زریبار البته ازجمله زنده‌ترین تالاب‌های حال حاضر ایران است که باوجود جفاهای بسیار و بی‌توجهی‌های مکرر توانسته به حیات خود ادامه دهد. باوجود معضلات موجود که بسیاری از آن‌ها نیز بر جای خود باقی است و اقداماتی جدی برای حل آن‌ها صورت نگرفته است، اخیراً خبر تأسیس مینی پالایشگاه تقریباً در دو کیلومتری شمال زریبار و در محدوده معروف به دشت بیلو از سوی مقامات اعلام‌شده است. مینی پالایشگاهی که قرار است بر آبخوان و سفره‌های آب زیرزمینی و در مجاورت رودخانه منتهی به تالاب احداث شود. این اقدام با توجه به تجارب موجود درزمینه های مشابه به‌شدت آسیب‌رسان بوده و کلید کار آن به معنای کلید نابودی اکوسیستم زریبار و آلودگی منابع آب خواهد بود. پرواضح است که نگاه صرفاً ابزاری و بدون دوراندیشی در برابر طبیعت، منتج به حوادثی ناگوار و غیرقابل‌کنترل و بازگشت خواهد شد و در برابر آن هیچ‌کس مصون نخواهد بود. انجمن سبز چیا بنا بر رسالت خود همواره و در بارزترین آن‌ها در حضور ده هزار نفر از ساکنین شهر مریوان اعلام داشته که زریبار به‌عنوان یکی از مهمترین خطوط قرمز منطقه بوده و هرگونه تخریب در آن را تخریب هویت و داشته‌های ساکنین آن برمی‌شمارد. عواقب ایجاد بحران در زریبار به‌شدت زندگی ساکنین را به مخاطره می‌اندازد. کسی با پیشرفت، پویایی اقتصاد و ایجاد اشتغال مخالف نیست اما اقداماتی از قبیل ایجاد مینی پالایشگاه در مجاورت اکوسیستم به‌شدت حساس زریبار امری نیست که آن را با مقیاس‌های سطحی و از سر آزمون‌وخطا به اجرا درآورد. عواقب زیان‌بار این‌چنین تصمیمات و اقداماتی قطعاً در آینده گریبان گیر همگان خواهد شد.
این مطلب در شمارە دهم(مرداد 1395) ماهنامە چیا، تحت عنوان سخن چیا چاپ شدە است.