کاوه کوردستانی
یکی از مراحل مهم زندگی زناشویی، مرحله تولد فرزند و انتخاب نامش است. همه والدین برای انتخاب نام فرزند خود با عشق، علاقه و ذوق و سلیقه خاصی قبل از تولد فرزندشان ساعت‌ها باهم همدم و هم‌کلام می‌شوند و گاهی همین بهانه قشنگی می‌شود برای ابراز علاقه بیشتر والدین به یکدیگر و استحکام بیشتر زندگی زناشویی، خصوصاً در مورد انتخاب نام فرزند اول خانواده.
یکی از حقوق فرزندان بر پدر و مادر، انتخاب نام نیکو برای فرزندان است و یکی از نشانه‌های دوست و دشمنی ما نسبت به افراد، استفاده یا عدم استفاده از اسامی ایشان است. هر نام انتخاب‌شده توسط هرکدام از والدین، برای خودش داستانی دارد. گاه از اعتقادات ملی، مذهبی، عشق و علاقه والدین به طبیعت، موقعیت اجتماعی، شغل و گاه یادآور نام کسی ست که پدر یا مادر زمانی به آن نام یا فرد علاقه داشته‌اند. بر همین اساس کمتر نامی نشان‌دهنده شخصیت خود آدم است؛ بلکه بیشتر مبین منش و مشی پدر و مادر و خواست‌ها و گرایش‌های آنان است. نام و نام خانوادگی یک حق برای شخص ایجاد می‌کند که موردحمایت قانون قرار بگیرد. حق شخص بر نام خود یک حق غیرمالی و از حقوق مربوط به شخصیت است و قابل نقل‌وانتقال نیست. باوجوداینکه افراد در انتخاب نام کوچک خود آزاد هستند اما در عمل این آزادی تا حد زیادی در استان کوردستان وجود ندارد.
بر اساس ماده 20 قانون ثبت‌احوال، حق انتخاب نام فرزند، یک نام ساده یا مرکب که عرفاً نام محسوب می‌شود، به عهده پدر و مادر است و اشاره نشده است که این عرف، عرف شهرهایی با زبان فارسی یا غیره است. تبصره 1 ماده 20 می‌گوید: نام باید متناسب با جنس کودک باشد. تبصره 2 همین ماده به این نکته اشاره دارد که تشخیص نامهای ممنوع با شورای عالی ثبت‌احوال، در استان است. در تبصره 3 به‌صراحت اعلام‌شده است که انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته‌شده در قانون اساسی، تابع زبان و فرهنگ دینی آن اقلیت صورت می‌گیرد. در چندین تبصره دیگر از این ماده به نکات دیگری اشاره دارد ازجمله اینکه نام نباید مستهجن باشد، نام سبب هتک حرمت به شخص نشود، نام از القاب نظامی نباشد و موارد دیگری ازاین‌دست، اما در هیچ‌کدام از تبصره‌های ذیل ماده 20 اشاره نشده است که سایر هم‌وطنان غیر فارس زبان و به‌ویژه کوردها، حق ندارند از اسامی موجود در زبان و فرهنگ خود برای نام‌گذاری فرزندانشان استفاده کنند؛ اما عملاً این حق تا حدودی از آنان سلب شده است و اگر هم صورت گرفته با دردسرها و رفت‌وآمدهای زیادی مواجه شده است جالب اینجاست که اسامی عجیب‌وغریب و با معانی خارج از عرف و فرهنگ این دیار و بعضاً خارجی! در سامانه ثبت‌احوال وجود دارد و ممنوع تلقی نمی‌شود و جالب‌تر اینکه چند سال پیش، در مرکز استان کمیته‌ای برای گزینش نام وجود داشت که در این کمیته اسم درخواستی رد یا قبول می‌گردید و با توجه به اینکه افراد حاضر در این کمیته اکثراً کورد زبان بودند و به‌نوعی با زبان و فرهنگ این مردم بیشتر آشنایی داشتند، بیشتر نامهای کوردی درخواستی توسط والدین، در این کمیته نمره قبولی می‌گرفت اما چند سالی ست که این کمیته برداشته‌شده و انتخاب نام بر اساس سامانه سازمان ثبت‌احوال کشور می‌باشد و هر اسمی که در این سامانه وجود نداشته باشد ازنظر ثبت‌احوال فاقد ارزش و ممنوع تلقی می‌شود؛ این در حالی است که درصد بسیار ناچیزی از اسامی موجود در این سامانه، کوردی می‌باشد و والدین کورد زبانی که خواستار انتخاب اسامی کوردی برای نام‌گذاری اولاد خود هستند و بر اساس شرع، قانون، عرف و اعلامیه جهانی حقوق زبانی این حق را دارند که برای پاره تن خود، اسمی از زبان و فرهنگ خود را انتخاب کنند؛ اما عملاً این حق از آن‌ها سلب شده و با مشکلات زیادی در این زمینه دست‌به‌گریبان هستند.
ماده 31: اعلامیه جهانی حقوق زبانی: همه جمعیت‌های زبانی حق‌دارند که سیستم نامهای شخصی خویش را در همه محیطها و در همه مناسبتها حفظ نموده و آن‌ها را بکار برند.
ماده ٣٣: همه جمعیت‌های زبانی حق‌دارند که جمعیت خود را به همان نامی که در زبان خودشان بکار می‌برند بنامند و هرگونه ترجمه به زبانه‌ای دیگر می‌بایست از نام‌گذاری‌های تحقیرآمیز و ابهام‌انگیز اجتناب نماید.
ماده 34: هر کس حق دارد که نام خود را در همه محیطها به زبان خویش بکار برد و همچنین حق دارد که نامش٬ اگر لزومی به بکار بردن سیستم نوشتاری متفاوت با زبان وی وجود داشته باشد٬ با لحاظ دقیق‌ترین آوانگاری ممکن ثبت گردد.
با توجه به اینکه مردم کورد اصیل‌ترین مردمان این سرزمین می‌باشند و بر اساس شرع، قانون، عرف و اعلامیه جهانی حقوق زبانی نیز انتخاب نام برای فرزندان، از ابتدایی‌ترین و خصوصی‌ترین حقوق اولیه والدین به شمار می‌آید، بایسته است مسئولین مربوطه ضمن قبول این حق و ضمن آسان‌گیری و قبول نمودن اسامی کوردی و وارد نمودن اسامی کوردی به سامانه ثبت‌احوال، این بستر را فراهم نمایند تا شهروندان کورد زبان نیز به میل و رغبت خود و برابر قانون و ماده 20 ثبت‌احوال برای فرزندان خود اسم انتخاب کنند تا هم والدین از صدازدن کودک خود لذت ببرند و هم کودک امروز، مرد و زن فردا در مورد نام خود دچار ای‌کاش و افسوس نشود و احساس تبعیض ننماید.
این مطلب در شمارە دهم (مرداد ۱۳۹۵) ماهنامە چیا بە چاپ رسیدە است.
ثبت دیدگاه