محسن ادوایی
با پایان مراحل آبگیری سد داریان و افتتاح رسمی آن، مرور این پروژه‌ی عظیم، نیازمند بررسی موشکافانه و دقیق است. این پروژه که با هزینه‌ای بالغ‌بر 1700 میلیارد تومان به بهره‌برداری رسید، یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاکی غرب ایران می‌باشد. در نگاه اول شاید اجرای چنین پروژه‌ی بزرگی با چنین هزینه‌ی سنگینی در منطقه‌ای محروم و دورافتاده، نشان از توجه دولت به پیشرفت و توسعه‌ی منطقه‌ی محروم اورامان و فقرزدایی آن باشد! اما در حقیقت این‌طور نیست؛ چراکه ما هنوز از اساسی‌ترین و ابتدایی‌ترین امکانات محرومیم و هزینه‌ی فراهم نمودن آن‌ها در مقابل هزینه‌ی سد داریان عددی نیست و این سؤال در ذهن طرح می‌شود که اگر این سد به نفع مردم منطقه‌ی اورامان است، چرا درصد ناچیزی از هزینه‌ی گزاف، در طی سالیان گذشته صرف آبادانی منطقه نشده است؟ این سد برای منطقه‌ی اورامان به‌خصوص روستایی مثل روستای سلین نتایجی عکس، وحشتناک و چه‌بسا ویران‌کننده‌ای داشته است. شاید هیجان ناشی از بالا آمدن آب و پر شدن حسابهای سیبا از پول‌های هویت زدا، در نگاه بعضی از مردم ساده‌اندیش دیدنی، هیجان‌انگیز و رساندن آن‌ها به توهم خوشبختی باشد، اما دریک نگاه دقیق می‌توان به این نتیجه رسید که خسارت سد داریان در روستاهای منطقه بخصوص روستای سلین به‌مراتب بیشتر از فواید آن بوده است. جدا از تأثیرات عمیق روحی و روانی روی مردم و سختی ناشی از کنار آمدن در پذیرش و فراموش کردن خاطرات صدها ساله‌ی منطقه‌ای با مردمانی عادت کرده با بافت آن و درهم‌تنیده شدن و دل‌بستگی به سرزمینی مادری که شاید هیچ‌وقت و با هیچ پولی نتوان آن را جبران کرد. سد داریان غده‌ای سرطانی به‌تمام‌معنا بوده و برای منطقه‌ی هه‌ورامان به هیچ روستایی به‌اندازه‌ی روستای سلین ضرر وارد نکرده است.
سد داریان ازلحاظ اقتصادی هم تأثیرات بسیار مخربی داشته نظیر:
1- غرق شدن بیش از 70 چشمه‌ی معدنی روستا با آبدهی ده‌ها مترمکعب در ثانیه، به‌خصوص چشمه‌های معروف « ناراز” و آب‌های صد در صد طبیعی (ویشله ی هالا) بدون هیچ حق و حسابی که زمینه‌ی اشتغال بیش 100 جوان را می‌توانستند فراهم کنند.
2- زیرآب رفتن آثار باستانی روستا به‌خصوص پل تاریخی آن و آثار به‌جامانده از آسیاب قدیمی روستا
3- از بین رفتن نمای طبیعی روستا و چشمه‌ی زیبای سیروان
4- به وجود آمدن اختلاف طبقاتی ناخواسته در بین مردم
5- از همه مهم‌تر بالا رفتن بی‌حساب‌وکتاب قیمت‌های مسکن و خاک که باعث کوچ اجباری تعداد از خانواده‌های بی‌بضاعت به روستاهای اطراف شده و همچنین فشار سنگینی روی سایر خانواده‌های متوسط روستا به دلیل اجاره بالا که آن‌هم دلیلش اجاره‌ی بسیاری از خانه‌های روستا توسط عناصر سد، باقیمت‌های گزاف بود
6- قیمت‌های پایین کارشناسی روستا به‌خصوص باغ‌های آن با متری هفت هزار تومان و ده‌ها مورد دیگر …
اینک با آبگیری سد ویرانگر داریان بار دیگر تبعات منفی این پروژه‌ی مخرب و این مهمان ناخوانده وجهه‌ی خود را به شکلی مخرب و بی‌رحمانه بر روی نابودی میراث ماندگار سرزمینمان نشان داد. اینک جدا از ده‌ها مورد خسارت محضی که سد برای روستای سلین داشته است، چشمه‌ی زیبا و صد در صد معدنی “ناراز” که به‌عنوان یکی از چند چشمه‌ی معدود در هه‌ورامان و حتی کوردستان که قابلیت برابری با چشمه‌ی بل را دارد، به‌واسطه‌ی بالا آمدن آب سد داریان، در حال نابودی است این در حالی است که چشمه‌ی ناراز برخلاف چشمه‌ی بل، تنها چهار متر پایین‌تر از تراز بیش بینی شده برای آب سد می‌باشد درحالی‌که چشمه‌ی بل، 130 متر پایین‌تر از تراز سد است. چطور متولیان سد، 15 میلیارد تومان را برای بل هزینه می‌کنند؛ اما برای نجات ناراز که تنها کمتر از پانصد میلیون تومان هزینه دارد کوتاهی می‌کنند. (شایان‌ذکر است اگر فشار نهادهای مردمی و دلسوزی فعالان محیط‌زیست نبود، متولیان سد داریان هیچ‌وقت در فکر بل نمی‌بودند).
اینک برخی از جوانان، فعالان و دلسوزان روستای سلین و روستاهای اطراف، نظیر بلبر، ژیوار و نوین با نوشتن نامه‌ای اقدام به جمع‌آوری امضا، تشکیل طوماری با بیش از هزار امضا و تشکیل کمپینی با عنوان: ناراز: چشمه‌ی زندگانی درخطر نابودی- نجات ناراز نجات زندگی، داده‌اند. همه دوستداران محیط‌زیست می‌توانند ضمن پیوستن به این کمپین و امضاء این طومار ما را در نجات این چشمه، یاری فرمایند.
این مطلب در شماره ۱۲ ماهنامە چیا چاپ گردیده است.
ایمیل نشریه: chya.govar@gmail.com
ثبت دیدگاه