کاوه کوردستانی
بدون شک همه شما بارها و بارها از معابر عمومی یا پیاده‌روها عبور کرده و صحنه عبور عابران از پیاده‌روها را مشاهده نموده‌اید و گاهی عبور یک پیرمرد یا پیرزن که به دلیل وجود موانعی (سد معبر) به‌سختی قدم برمی‌دارند و به‌ناچار مدتی را صبر کرده یا اینکه مسیر را به سمت خیابان تغییر می‌دهند، مشاهده نموده و از این وضعیت ناراحت شده باشید. این کار مشکلاتی را هم برای سواره و هم برای پیاده به وجود می‌آورد بسیار طبیعی است که ورود عابران به داخل خیابان احتمال حادثه و ترافیک را به همراه دارد.
اشغال معابر از سوی صاحبان مغازه‌ها
سد در لغت به معنی مانع است و سد معبر یعنی مانع یا موانعی که بر سر راه عبور و مرور مردم باشد یا به هر عملی که باعث انسداد معابر عمومی شود سد معبر گویند مانند: 1-اشغال معابر از سوی دست‌فروشان، ۲-نصب دکه‌های غیرمجاز، ۳-استفاده از معابر به‌عنوان محل عرصه اجناس 4-تخلیه نخاله‌های ساختمانی و ریختن مصالح ساختمانی 5-توقف خودرو در مکان‌های غیرمجاز، 6- حضور وسایل نقلیه برای فروش کالا در معابر و اشغال پیاده‌روها و میدان‌ها 7- تکدی گری ۶- و مهم‌تر از همه اشغال معابر از سوی صاحبان مغازه که در بیشتر شهرها به‌صورت یک فرهنگ درآمده است.
معبر در لغت به معنی محل عبور است و اصطلاحاً به محلی اطلاق می‌شود که از آن برای عبور و مرور استفاده می‌شود و طبق قانون در اثر تفکیک اراضی که در موضوع ماده ۱۰۱ قانون شهرداری‌ها آمده است، ایجاد می‌شود. تبصره ۶ ماده 101: معابر و شوارع عمومی که در اثر تفکیک اراضی احداث می‌شود، متعلق به شهرداری است و شهرداری در قبال آن به‌هیچ‌عنوان، وجهی به صاحب آن پرداخت نخواهد کرد طبق قانون، شهرداری موظف است از معابر به‌عنوان ملک عمومی حفاظت کرده و آن را برای استفاده عموم آماده نگه‌داشته و از تجاوز به میدان‌ها، پارک‌ها و باغ‌های عمومی که حق طبیعی هر شهروندی می‌باشد جلوگیری نماید.
اشغال پیاده‌روها و استفاده غیرمجاز از آن‌ها، ممنوع است
معضل سد معبر یکی از هزاران معضلی است که در شهرها، گریبان مردم را گرفته و خواسته یا ناخواسته به فرزند ناخلف بازار و بازاری تبدیل‌شده است؛ اما متأسفانه برای حل این معضل اراده‌ای معطوف به تغییر وجود ندارد. چون هرساله همایش‌ها و کنفرانس‌هایی در این زمینه برگزار خواهد شد اما این ناهنجاری اجتماعی همچنان وجود دارد.
دلیل این ناهنجاری اجتماعی چیست؟
آیا در این زمینه مواد قانونی خاصی وجود ندارد؟
آیا مواد قانونی وجود دارد ولی اجرا نمی‌شود؟
آیا شهروندان به خود و قانون احترام نمی‌گذارند؟
… طبق ماده 55 قانون شهرداری ایجاد خیابان‌ها، کوچه‌ها و میدان‌ها و… و همچنین گسترش و توسعه معابر از وظایف شهرداری است و مطابق تبصره 1 بند ٢ همین ماده جلوگیری از ایجاد سد معبر توسط بازاریان و غیره هم بر عهده شهرداری گذاشته‌شده است؛ زیرا بند ۲۰ ماده ۵۵ اصلاحی قانون شهرداری: سد معابر عمومی و اشغال پیاده‌روها و استفاده غیرمجاز از آن‌ها، میدان‌ها، پارک‌ها و باغ‌های عمومی برای کسب و سکونت را ممنوع اعلام کرده است.
طبق تبصره ۶ ماده 101: معابر و شوارع عمومی که در اثر تفکیک اراضی احداث می‌شود، متعلق به شهرداری است و شهرداری در قبال آن به‌هیچ‌عنوان، وجهی به صاحب آن پرداخت نخواهد کرد. شهرداری‌ها موظف است از معابر به‌عنوان ملک عمومی حفاظت کرده و آن را برای استفاده عموم آماده نگه‌داشته و از تجاوز به میدان‌ها، پارک‌ها و باغ‌های عمومی که حق طبیعی هر شهروندی می‌باشد جلوگیری نماید.
همچنین مطابق تبصره ۶ ماده ۹۶ قانون شهرداری‌ها نیز «اراضی کوچه‌های عمومی و میدان‌ها و پیاده‌روها و خیابان‌ها و به‌طورکلی معابر و مسیر رودخانه‌ها و نهرها و مجاری فاضلاب شهرها و باغ‌های عمومی و گورستان‌های عمومی و درخت‌های معابر عمومی واقع در محدوده هر شهر که مورداستفاده عموم است، ملک عمومی محسوب می‌شود و در مالکیت شهرداری است».
سد معبر جرم است
پس بر اساس تعاریف و مواد قانونی ذکرشده، شهرداری‌ها موظف‌اند از معابر به‌عنوان یک ملک عمومی حفاظت کنند و همواره آن را برای استفاده عموم آماده نگه‌دارند و از تجاوز اشخاص به آن‌ها جلوگیری کنند. استفاده از این مکان‌ها حق طبیعی مردم به شمار می‌رود و هیچ‌کس چه حقوقی و چه حقیقی نمی‌توانند مانع این استفاده مشروع مردم از این مکان‌ها شوند؛ و این مهم هم در اصل ۴۰ قانون اساسی تأکید شده است که: “هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.”
لازم به ذکر است، طبق قوانین شهرداری‌ها به هیچ واحد صنفی مجوز اشغال سطوح معابر داده نشده است و بر این اساس هیچ‌یک از کسبه و واحدهای صنفی اجازه ندارند از پیاده‌رو برای گذاشتن میز و صندلی و کالا استفاده کنند درحالی‌که ما بارها و بارها شاهد بوده و هستیم که صندلی‌ها نه‌تنها در پیاده‌رو بلکه در خیابان‌ها نیز گذاشته می‌شوند.
یکی از سؤالاتی که در این زمینه وجود دارد این است که آیا سد معبر جرم است؟
برای اینکه ما بدانیم عملی جرم است یا نه؟ باید آن فعل یا ترک فعل طبق قانون جرم معرفی‌شده باشد و همچنین برای آن مجازاتی مشخص کرده باشند. ماده 2 قانون مجازات اسلامی در تعریف جرم آورده است: جرم عبارت است از هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین‌شده است؛ بنابراین جرم بودن یا نبودن عمل سد معبر بستگی به این دارد که در قوانین و مقررات موجود مجازاتی برای آن مقررشده باشد یا خیر؟
به‌موجب ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی هر کس اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در املاک متعلق به دولت یا شرکت‌های دولتی وابسته به دولت یا شهرداری‌ها کند به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود؛ بنابراین چون قانون‌گذار برای فعل سد معبر مجازات تعیین کرده است، جرم محسوب می‌شود.
کسانی که سد معبر می‌کنند خودخواه و قانون‌گریزند
عده‌ای از افراد جامعه شاید به موضوعاتی که ازنظر قانون جرم شناخته‌شده است توجهی نکنند و آن را انجام دهند و به‌راحتی از کنارش بگذرند ولی اگر همین افراد با توجه به اعتقادات مذهبی که دارند متوجه باشند که عمل آن‌ها ازلحاظ شرعی اشکال دارد، ممکن است از انجام دادن آن عمل خودداری کنند
حضرت محمد (ص) می‌فرمایند: «کسی که سد معبر کند و مانع عبور رهگذران شود از رحمت خدا به دور است»
بیشتر مردم، چه تحصیل‌کرده و چه تحصیل‌نکرده معتقدند کسانی که سد معبر می‌کنند افرادی خودخواه و قانون‌گریز هستند که هنوز آمادگی کافی و لازم را برای زندگی شهرنشینی ندارند و عده‌ای دیگر می‌گویند علت سد معبر دست‌فروشان، بیکاری و نداشتن یک شغل ثابت است که آن‌ها را مجبور می‌کند به شغل‌های کاذب روی بیاورند. بعضی‌ها هم آماده نبودن بستر مناسب در شهرها و عدم ساماندهی بعضی از مشاغل در فضای مناسب را علت این مهم می‌دانند به هر صورت این موارد و موارد دیگری که در اینجا ذکر نشده همه و همه از علت‌های به وجود آمدن سد معبر است و چون در بیشتر شهرهای ما، اصول معماری و شهرسازی بسیار کم رعایت شده، بسیاری از پیاده‌روها از عرض مناسبی برخوردار نیستند و اندک راهی که به‌عنوان پیاده‌رو در نظر گرفته‌شده است نیز توسط مغازه‌داران محترم تصرف می‌شود. به‌گونه‌ای که گاهی رهگذران برای ادامه مسیر در یک پیاده‌رو مجبور هستند وارد فضای عبور خودروها شوند یا از داخل باغچه‌های کنار پیاده‌رو عبور کنند.
این مطلب در شمارە 23 ماهنامە چیا بە چاپ رسیدە است.
آدرس کانال تلگرام رسمی انجمن سبز چیا @chya2716
ثبت دیدگاه