دکتر اسمائیل محمودی
می‌توان اذعان نمود این روزها واژه کولبری در زمره واژگان کلیدی و پربسامد فضای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مناطق کوردنشین غرب کشور است که به خاطر حاشیه‌ها و پیامدهای و رویکردهای متفاوت به آن، به جغرافیای واژگان سیاستمداران و روزنامه‌نگاران مرکز اضافه‌شده است. در این میان رفتار و برخورد حاکمیت از یکسو و واکنش برخی از کنشگران جامعه مدنی به این پدیده از دیگر سو نیز موجب پیدایش دو رویکرد متفاوت و گاه متضاد به این پدیده شده که بعید نیست موجب گسترش موج بی‌اعتمادی برگشت‌ناپذیر در این مناطق شود.
از نگاه مرکز و بخشی از حاکمیت، پدیده کولبری بخشی از مسئله قاچاق است که اقتصاد و خاصه حوزه تولید کشور را با آسیب و چالش‌های جدی و جبران‌ناپذیر مواجه ساخته و از این منظر رفع و حل آن مستلزم کاربست رویکردهای امنیتی و نظامی و برخورد جدی است و این در حالی است که تاریخ یک‌صد ساله کشور ما نشان داده است که برخوردهای امنیتی صرف، با این سنخ مسائل و چالش‌ها چندان موفق و کارساز نبوده است.
از نگاه کنشگران جامعه مدنی مناطق کوردنشین غرب کشور، این منطقه ازآنجایی‌که دارای مرزهای گسترده با اقلیم کوردستان است و مهم‌تر اینکه فقر و بیکاری بیداد می‌کند طبیعتاً زمینه برای کولبری و امر قاچاق کالا میسر و فراهم است. بااین‌وجود در فقدان مراکز اشتغال‌زا در منطقه، مسئله بیکاری فزاینده و مهم‌تر از همه تحرکات لجام‌گسیخته واسطه گران و قاچاقچیان ذی‌نفوذ و نامرئی، کولبری امری گریزناپذیر و غیرقابل‌اغماض است و ازاین‌رو قرار دادن کولبران در حلقه قاچاق و اتخاذ رویکرد امنیتی و سخت افزارانه به کولبران و امر کولبری چندان منصفانه و پذیرفتنی نیست، چراکه این قشر نوظهور در جامعه کوردی به خاطر تأمین معیشت روزمره ناگزیر به انجام کار طاقت‌فرسا و پر از مخاطره جانی و مالی هستند. ازاین‌رو می‌طلبد که به‌جای برخورد امنیتی با این مسئله، این پدیده مورد بازخوانی و بازنگری قرار گیرد و به پردازش راه‌های برون‌رفت از این وضعیت بغرنج نگریسته شود.
البته ناگفته نماند در پاره‌ای موارد دفاع تمام‌قد از مسئله کولبری از جانب این کنشگران ناخواسته و نادانسته یک حریم امن برای قاچاقچیان و واسطه‌گرانی که به استثمار کولبران نشسته ایجاد نموده که مستلزم تأمل بیشتر کنشگران در تمایز قرار دادن کولبران و قاچاقچیان است.
با این توصیفات در اولویت قرار دادن دو گزینه جهت برون‌رفت از این وضعیت بغرنج ضروری و مستلزم کاربست دو اقدام اصولی و عملی کوتاه‌مدت و درازمدت است.
نخست برخورد قاطع و جدی با مسئله قاچاق و واسطه‌گری که اقتصاد کشور را با وضعیتی بحرانی مواجه ساخته است،
دوم اینکه جدی گرفتن مسئله بیکاری فزاینده در منطقه و اولویت دادن به اشتغال بخشی از کولبرانی که شغل اصلی آنان کولبری است – گمان بر این است و چنان پیداست بخشی از کولبران و صاحبان بار دارای شغل دومی نیز هستند و اینان خود وبال حال کولبران رنجدیده شده‌اند-
بی‌شک در صورت حل دوگانه برخورد قاطع با قاچاق و اشتغال‌زایی کولبران، مسئله کولبری می‌تواند برای همیشه نه‌تنها به‌مثابه امر قاچاق تقبیح شود بلکه کرامت و شرافت انسانی شهروندان کولبری که به خاطر امر معیشت روزمره در حال سقوط است احیا شود و از پایمال شدن بیشتر کرامت اینان ممانعت شود.
مغفول نماند نگرانی اینجاست معمولاً در ممالک شرقی در برخورد با پدیده‌ها و معضلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ما شاهد مسئله‌ای شگفت هستیم که می‌توان از آن به‌عنوان «انباشت معضل» و «حذف صورت‌مسئله» تعبیر نمود و متأسفانه این رویکرد به مسائل و چالش‌ها، امروزه به بخشی از فرهنگ اقتصادی و سیاسی و فرهنگی ما مبدل شده و بی‌شک این رویکرد، در آینده جامعه را متضمن پرداخت هزینه‌های گزاف مادی، انسانی و سیاسی و اقتصادی جبران ناشدنی خواهد نمود و نموده است.
در پایان نبایستی این نکته ناگفته بماند رویکرد انباشتگی و پاک کردن صورت‌مسئله به پدیده کولبری که به‌صورت مستقیم با مسئله معیشت بخش قابل‌اعتنایی از خانوادهای استان‌های کوردنشین غرب کشور ارتباط دارد چندان زیبیده و پذیرفتنی نیست. پس می‌طلبد با رهیافت‌های عقلایی و علمی این پدیده مورد بازخوانی و بازنگری قرار گیرد و پیش از آنکه این معضل ما را دچار هزینه‌های گزاف مادی و معنوی سازد چاره یابی و چاره‌جویی شود.
این مطلب در شمارە 23 ماهنامە چیا بە چاپ رسیدە است.
آدرس کانال رسمی انجمن سبز چیا در تلگرام: @chya2716
ثبت دیدگاه